در شب اول ماه ربیع الاول پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) برای آنکه مشرکان از هجرت او آگاه نشوند، به علی(علیه السلام) فرمود: «مشرکان می‌خواهند امشب مرا به قتل برسانند، آیا تو در بستر من می‌خوابی تا من به غار ثور بروم؟» امام علی(علیه السلام) گفت: «در این صورت شما سالم می‌مانید؟» پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «آری.» علی (علیه السلام) تبسمی کرد و سجدۀ شکر به جای آورد، وقتی که سر از سجده برداشت عرض کرد: «آنچه را که مأمور شده‌ای انجام ده که چشم، گوش و قلبم فدای تو باد…»[۱]
سپس پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)، علی (علیه السلام) را در آغوش گرفت و هر دو گریه کردند و از هم جدا شدند.[۲]
مشرکان از ابتدای شب، خانه پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را محاصره کردند و قرار بود حمله در نیمه شب صورت گیرد، اما ابولهب گفت: در این وقت، زنان و فرزندان در داخل خانه هستند و بعدها عرب درباره ما می‌گویند حرمت فرزندان عموی خویش را شکستند.[۳]
علی (علیه السلام) درهای خانه را بست و پرده‌ها را کشید، آنان با سنگ به علی (علیه السلام) که در بستر خوابیده بود زدند تا مطمئن شوند کسی در بستر خوابیده است و شک نداشتند که وی رسول خداست.[۴] صبح که با شمشیرهای برهنه به خانه هجوم بردند، وقتی علی (علیه السلام) را در بستر رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) مشاهده کردند، گفتند: محمد کجاست؟علی (علیه السلام) فرمود: «مگر او را به من سپرده بودید که از من می‌خواهید؟ کاری کردید که او ناچار شد خانه را ترک کند.» در این هنگام به سوی علی (علیه السلام) یورش بردند و او را آزردند و سپس از خانه بیرون کشیده، کتک زدند. ساعتی هم در مسجدالحرام زندانی کرده، سپس آزادش کردند.[۵ ]
به دنبال تصمیم قریش بر قتل پیامبر (ص)، جبرئیل بر پیامبر (ص) نازل شد و او را از نقشه مشرکان آگاه ساخت و دستور خداوند برای هجرت را ابلاغ کرد. در آیه ۳۰ سوره انفال آمده است:
و [یاد کن] هنگامى را که کافران درباره تو نیرنگ مى‌کردند تا تو را به بند کشند یا بکشند یا [از مکه] بیرون کنند، و نیرنگ مى‌زدند، و خدا تدبیر مى‌کرد، و خدا بهترین تدبیرکنندگان است.
بنابراین پیامبر (ص) تصمیم گرفت قبل از آمدن مشرکان، خانه خود را به طرف یثرب ترک کند. [۶]
بسیاری از مفسران، شأن نزول آیۀ ۲۰۷ سوره بقره را این فداکاری امام علی در لیله المبیت دانسته‌اند. تاریخ این واقعه، شب اول ماه ربیع الاول سال سیزدهم یا چهاردهم بعثت ذکر شده است.
نزول آیه در شأن علی (علیه السلام)
علمای شیعه و گروهی از علمای اهل سنت معتقدند آیه اشتراء (آیه ۲۰۷ سوره بقره) در شأن علی(ع) در ماجرای لیله المبیت نازل شده است.
|
وَ مِنَ النَّاسِ مَن یشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ |
|
و از میان مردم کسی است که جان خود را برای طلب خشنودی خدا می‌فروشد، و خدا نسبت به [این] بندگان مهربان است. |
|
سوره بقره، آیه ۲۰۷ |
- مجلسی، بحار الانوار، ج۱۹، ص۶۰
- طوسی، امالی، ص۴۶۶.
- حلبی، سیره الحلبیه، ج۲، ص۳۲
- طوسی، امالی، ص۲۹۸
- مجلسی، بحار الانوار، ج۱۹، ص۹۲
۶.حلبی، السیره الحلبیه، دار المعرفه، ج۲، ص۳۲.
تنظیم : محمدرضا زاهد
معاونت پرورشی دبستان امام حسین علیه السلام واحد
